Raportowanie ESG dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w 2025 roku

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej i nacisku na zśroĂwnoważone praktyki biznesowe, raportowanie w zakresie ESG (Environmental, Social, Governance) nabiera kluczowego znaczenia. Jeszcze kilka lat temu wielu właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw uważało, że dotyczy ono głównie korporacji, jednak nowe przepisy Unii Europejskiej zmieniły ten paradygmat. W 2025 roku raportowanie ESG stanie się koniecznością dla wielu MŚP, zwłaszcza tych notowanych na giełdzie. W artykule omówimy, dlaczego ESG jest ważne dla MŚP, jakie przynosi korzyści, jakie wyzwania z nim się wiążą oraz jak skutecznie wdrożyć praktyki ESG w małej i średniej firmie.

Dlaczego raportowanie ESG jest istotne dla MŚP?

Wprowadzenie Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) oznacza duże zmiany w obszarze raportowania niefinansowego. Od 2026 roku wiele MŚP będzie musiało przedstawiać dane dotyczące swojego wpływu na środowisko, kwestie społeczne oraz ład korporacyjny. Dlaczego to tak istotne?

• Zgodność z przepisami: Wdrożenie CSRD w prawodawstwie krajowym oznacza, że nie tylko duże firmy, ale również mniejsze podmioty zostaną zobowiązane do raportowania zgodnie ze standardami określonymi przez Europejskie Standardy Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS).
• Rosnące oczekiwania interesariuszy: Klienci, inwestorzy i partnerzy biznesowi coraz częściej wymagają transparentności oraz dowodów na prowadzenie działalności w sposób zrównoważony. Firmy, które nie będą w stanie dostarczać takich informacji, mogą tracić na konkurencyjności.
• Lepszy dostęp do kapitału: Inwestorzy coraz częściej oceniają potencjalne inwestycje na podstawie wskaźników ESG. Firmy, które wdrażają złe praktyki ESG lub nie raportują swoich działań, mogą mieć problem z pozyskaniem finansowania na korzystnych warunkach.
• Odporność na zmiany rynkowe: Raportowanie ESG pozwala firmom lepiej identyfikować i zarządzać ryzykiem. Dzięki temu mogą szybciej reagować na zmiany regulacyjne, zmiany klimatyczne czy zmiany w oczekiwaniach konsumentów.

Kluczowe elementy raportowania ESG dla MŚP

Środowisko (Environmental)

Ten filar raportowania koncentruje się na wpływie przedsiębiorstwa na środowisko naturalne. Obejmuje takie zagadnienia, jak emisje CO₂, gospodarowanie odpadami, zużycie wody i energii oraz długoterminowe zarządzanie zasobami naturalnymi. Przykładowe inicjatywy w zakresie środowiska dla MŚP to:

• Wdrażanie programów oszczędzania energii, np. wymiana oświetlenia na energooszczędne.
• Minimalizacja odpadów poprzez wprowadzenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego.
• Ograniczenie emisji CO₂ dzięki optymalizacji procesów logistycznych.

Społeczne (Social)

Aspekt społeczny dotyczy relacji z pracownikami, klientami, dostawcami oraz lokalną społecznością. Właściwie prowadzone działania w tej dziedzinie mogą przyczynić się do poprawy zaangażowania pracowników oraz pozytywnego wizerunku firmy. MŚP powinny zwracać uwagę na:

• Tworzenie bezpiecznych i sprzyjających rozwojowi miejsc pracy.
• Dbałość o różnorodność i włączenie społeczne.
• Wsparcie dla lokalnych inicjatyw społecznych, takich jak edukacja lub ochrona zdrowia.

Ład korporacyjny (Governance)

Ład korporacyjny odnosi się do zasad zarządzania firmą, przejrzystości podejmowanych decyzji oraz zgodności z przepisami prawa. Właściwie zarządzana firma zyskuje większe zaufanie interesariuszy oraz lepiej radzi sobie z zarządzaniem ryzykiem. Kluczowe obszary w tym filarze to:

• Ustanowienie jasnych zasad etyki biznesowej.
• Regularne monitorowanie zgodności z przepisami prawa.
• Transparentność działań wobec inwestorów i innych interesariuszy.

Jak MŚP mogą skutecznie wdrożyć ESG?

Ocena początkowa i analiza 

Pierwszym krokiem w procesie wdrażania ESG jest przeprowadzenie analizy obecnej sytuacji firmy. Warto wziąć pod uwagę aspekty finansowe oraz niefinansowe, które mogą wpływać na działalność. W tym celu można przeprowadzić podwójną ocenę materialności, która pozwala określić:

• Wpływ czynników zewnętrznych na firmę (materialność finansowa).
• Wpływ działań firmy na środowisko i społeczeństwo (materialność społeczna i ekologiczna).

Wyznaczanie celów i KPI

Po przeprowadzeniu analizy warto określić mierzalne cele dla każdego z filarów ESG. Cele powinny być SMART (specific, measurable, achievable, relevant, time-bound), np.:

• Redukcja emisji CO₂ o 20% w ciągu 5 lat.
• Zwiększenie udziału kobiet w zarządzie o 25% w ciągu 3 lat.
• Poprawa efektywności energetycznej o 15% w ciągu 2 lat.

Zbieranie danych i monitorowanie postępów

Regularne monitorowanie postępów jest kluczowe dla skutecznego zarządzania ESG. Firmy mogą wykorzystać specjalistyczne oprogramowanie do zbierania danych, co pozwoli na bardziej precyzyjne raportowanie. Dane mogą dotyczyć m.in. zużycia energii, liczby dni bez wypadków w miejscu pracy czy różnorodności w zespołach.

Przygotowanie raportu i komunikacja z interesariuszami

Efektywna komunikacja wyników raportowania ESG jest kluczowa dla budowania zaufania interesariuszy. Raporty mogą być publikowane w formie corocznych sprawozdań, na stronie internetowej firmy lub podczas spotkań z inwestorami.

Korzyści z raportowania ESG dla MŚP

• Poprawa reputacji: Firmy, które w transparentny sposób raportują swoje działania ESG, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne i etyczne. Może to przekładać się na większe zaufanie klientów i partnerów biznesowych.
• Lepszy dostęp do kapitału: Przejrzyste raportowanie ESG może ułatwić pozyskiwanie finansowania od inwestorów, którzy coraz częściej oceniają firmy na podstawie ich działań w zakresie złównoważonego rozwoju.
• Większa efektywność operacyjna: Optymalizacja procesów produkcyjnych i logistyki pod kątem ESG może przynieść oszczędności oraz zwiększyć produktywność.
• Lepsze zarządzanie ryzykiem: Systematyczne monitorowanie czynników ESG pozwala wcześniej identyfikować zagrożenia i odpowiednio na nie reagować.

Standardy LSME i VSME

W związku z unikalnymi cechami małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) standardy ESRS zostały dostosowane do ich potrzeb i możliwości poprzez wprowadzenie dwóch dedykowanych standardów: obowiązkowego standardu dla notowanych MŚP (LSME) oraz dobrowolnego standardu dla nienotowanych MŚP (VSME). Obowiązkowy standard ESRS LSME, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku, dotyczy notowanych MŚP oraz innych małych instytucji. Firmy te mają jednak prawo skorzystać z dwuletniego okresu przejściowego na dostosowanie się do nowych wymagań. Standard VSME natomiast oferuje dobrowolne ramy raportowania dla nienotowanych MŚP, co umożliwia im spełnienie rosnących oczekiwań interesariuszy dotyczących danych ESG bez obowiązku formalnego raportowania.

LSME
Standard ESRS dla notowanych MŚP (LSME) został zaprojektowany w celu uproszczenia i ułatwienia procesu raportowania dla tych przedsiębiorstw. Skupia się na kluczowych zagadnieniach zrównoważonego rozwoju, które są istotne dla mniejszych firm, jednocześnie minimalizując złożoność wymagań typowych dla większych korporacji. Uproszczenia te obejmują ograniczone wymagania dotyczące ujawniania danych – jedynie najważniejsze kwestie zrównoważonego rozwoju są obowiązkowe. Wprowadzone zostały także uproszczone szablony raportowania, które ułatwiają przygotowanie i prezentację informacji. Notowane MŚP mają czas do 1 stycznia 2026 roku na rozpoczęcie raportowania, a pierwsze raporty będą wymagane w 2027 roku. Dodatkowo, standard przewiduje elastyczność w ocenie materialności, co pozwala na pomijanie niektórych ujawnień, jeśli nie są one istotne dla działalności danej firmy.

VSME i wpływ na MŚP
Dla nienotowanych MŚP standard ESRS VSME oferuje dobrowolne ramy dostosowane do zmieniających się oczekiwań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zapewnia uproszczone wytyczne dotyczące raportowania kluczowych zagadnień, takich jak wpływ na środowisko, odpowiedzialność społeczna oraz ład korporacyjny. Dzięki elastycznym zasadom przedsiębiorstwa mogą dostosowywać zakres ujawnianych informacji do swoich potrzeb oraz wymagań interesariuszy. Oba standardy zawierają mechanizmy ograniczające obciążenia administracyjne, takie jak tzw. „limit wartości łańcucha dostaw”, który ogranicza dane, jakich duże firmy mogą żądać od MŚP. Wprowadzenie tych standardów wpłynie pozytywnie na przejrzystość i odpowiedzialność, co jest coraz bardziej doceniane przez inwestorów i klientów. Standaryzacja raportowania może również poprawić dostęp MŚP do finansowania, ponieważ instytucje finansowe coraz częściej uwzględniają kryteria ESG w swoich decyzjach. Niemniej jednak, dostosowanie się do ESRS może być wyzwaniem dla mniejszych firm, dlatego EFRAG zadbał o dostosowanie wymagań do ich skali i możliwości, oferując uproszczone języki raportów oraz skoncentrowanie się na kluczowych wskaźnikach zrównoważonego rozwoju.

Wdrożenie praktyk ESG i transparentne raportowanie to nie tylko wymóg prawny, ale również szansa na rozwój i budowanie długoterminowej wartości firmy. W obliczu rosnących oczekiwań rynku i regulacji, MŚP, które już teraz zaczątą proces dostosowywania się do nowych wymogów, mogą zyskać przewagę konkurencyjną, poprawić swoją reputację oraz zyskać dostęp do nowych źródeł finansowania.