Wsparcie budowy lub rozbudowy ogólnodostępnych stacji ładowania dla transportu ciężkiego TEN-T

Rozwój sektora transportu ciężarowego w Polsce wkracza w nową fazę, czego dowodem są kolejne programy wsparcia infrastrukturalnego i flotowego. Po zatwierdzeniu przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) programu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) dotyczącego subsydiów na zakup lub leasing zeroemisyjnych pojazdów ciężkich, wkrótce uruchomione zostaną również dotacje na budowę i rozbudowę ogólnodostępnych stacji ładowania zlokalizowanych przy drogowej sieci bazowej TEN-T oraz w obrębie centrów logistycznych i terminali intermodalnych.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat tego programu, który według zapowiedzi wystartuje w pierwszej połowie 2025 r. i ma się przyczynić do dalszego rozwoju elektromobilności w sektorze transportu ciężkiego w Polsce.

Kontekst: kluczowe decyzje i budżet

Europejski Bank Inwestycyjny w marcu 2024 r. pozytywnie zaopiniował dwa ważne programy wsparcia, przygotowane przez NFOŚiGW:

• Program budowy i rozbudowy ogólnodostępnych stacji ładowania dużej mocy dla ciężkiego transportu – budżet 2 mld zł.
• Program budowy i rozbudowy sieci elektroenergetycznych na potrzeby ogólnodostępnych stacji ładowania dużej mocy, skierowany głównie do operatorów sieci dystrybucyjnych – również 2 mld zł.

Pierwszy z wymienionych programów ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców transportowych. Choć rekomendacja EBI została wydana na początku 2024 r., szacuje się, że sam nabór wniosków w ramach wsparcia infrastruktury ładowania ruszy dopiero w pierwszej połowie 2025 r. Łącznie oba programy mają przyczynić się do skuteczniejszej modernizacji floty pojazdów ciężarowych w Polsce i dostosowania jej do norm obowiązujących na rynkach europejskich.

2 mld zł na stacje ładowania

Budżet programu przeznaczonego na ogólnodostępne stacje ładowania dla ciężkiego transportu wynosi 2 mld zł. Środki te będą dostępne w formie dotacji, a ich wydatkowanie planowane jest do końca 2029 r. W strukturze finansowania przewidziano, że:

• Co najmniej 80% budżetu zostanie przeznaczone na stacje ładowania zlokalizowane wzdłuż sieci bazowej TEN-T lub w odległości do 3 km od najbliższego zjazdu z drogi TEN-T.
• Pozostałe 20% trafi do inwestycji realizowanych w centrach logistycznych, bazach eksploatacyjnych i terminalach intermodalnych (również z uwzględnieniem odległości do 3 km od tych obiektów).

Zakres i cele programu

Zasadniczym celem projektu „Wsparcie budowy i/lub rozbudowy ogólnodostępnych stacji ładowania dla transportu ciężkiego” jest rozwój nowoczesnej i wydajnej sieci ładowania elektrycznych pojazdów ciężarowych (eHDV), dzięki czemu zredukuje się emisję CO₂ i innych szkodliwych substancji do atmosfery. W efekcie program ma ułatwić firmom transportowym:

• Planowanie tras pojazdów zeroemisyjnych na terenie Polski,
• Sprawne korzystanie z szybkich punktów ładowania o wysokiej mocy w kluczowych lokalizacjach (sieć bazowa TEN-T),
• Budowę i rozbudowę infrastruktury przy własnych centrach logistycznych, terminalach intermodalnych oraz bazach operacyjnych.

Jak zaznacza Maciej Mazur, dyrektor zarządzający Polskiego Stowarzyszenia Nowej Mobilności (PSNM):

„Zgodnie z założeniami projektu co najmniej 80% środków z budżetu 2 mld zł przeznaczone zostanie na dotacje dla ładowarek zlokalizowanych wzdłuż sieci TEN-T, a pozostałe 20% na stacje ładowania w centrach logistycznych oraz terminalach intermodalnych. Program ma być realizowany do 2029 r., a finansowanie przyznawane będzie w ramach konkursów, gdzie do oceny złożonych wniosków uwzględnione zostaną takie kryteria jak efektywność dofinansowania, termin realizacji oraz efektywność rzeczowa.”

Warunki i formy wsparcia

Środki dostępne w ramach programu mają być udzielane przedsiębiorcom w formie dotacji, przy czym intensywność dofinansowania sięgać może aż do 100% kosztów kwalifikowanych. Wypłata wsparcia będzie dokonywana w formie refundacji poniesionych wydatków.

Dodatkowo możliwe będzie uzyskanie wsparcia w postaci dotacji na dopłaty do rat kapitałowych w umowie leasingu finansowego, o ile przedmiotem leasingu będą środki trwałe służące wyłącznie do budowy lub rozbudowy stacji ładowania pojazdów ciężarowych.

Lista wydatków, które mogą zostać objęte dotacją, obejmuje m.in.:

• Koszty nabycia środków trwałych (stacje ładowania prądem stałym o mocy min. 350 kW),
• Prace montażowe i roboty budowlane związane bezpośrednio z budową stacji,
• Instalacje przyłączeniowe niezbędne do uruchomienia infrastruktury,
• Budowę magazynów energii służących wyłącznie do zasilania tej stacji,
• Część kapitałową rat leasingowych w przypadku pozyskania środków trwałych w drodze leasingu finansowego.

Kluczowe wymagania

• Minimalna moc ładowania: 350 kW na jeden punkt ładowania.
• Liczba punktów ładowania: wzdłuż sieci TEN-T należy wybudować co najmniej 2 punkty ładowania, w pozostałych lokalizacjach – co najmniej 1 punkt.
• Ogólnodostępność: stacja musi być dostępna publicznie i działać na niedyskryminujących zasadach.

Kryteria oceny wniosków

W ramach naboru wniosków do programu kluczowe będą zarówno kryteria dostępu, jak i kryteria punktowane. Oznacza to, że każda inwestycja musi spełnić warunki formalne, a dodatkowo oceniana jest m.in. pod kątem:

• Efektywności dofinansowania – preferowane będą projekty osiągające wysoką łączną moc instalacji przy jednocześnie niższych kosztach dotacji.
• Terminu realizacji – wyżej punktowane będą przedsięwzięcia zakończone do 31 grudnia 2026 r.
• Efektywności rzeczowej – liczbę dodatkowych punktów ładowania ponad wymagane minimum (2 w sieci TEN-T, 1 w innych lokalizacjach). Najwięcej punktów zdobędą inwestycje z co najmniej 8 punktami (TEN-T) lub 5 punktami (pozostałe obszary).

Perspektywa sektora TSL i znaczenie programu

Sektor TSL (transport–spedycja–logistyka) w Polsce odpowiada za 6–7% krajowego PKB i skupia około 125 tys. firm, zatrudniających łącznie 750 tys. osób. Polscy przewoźnicy od lat stanowią znaczącą siłę na rynku europejskim, zwłaszcza w segmencie transportu międzynarodowego.

Dalsza konkurencyjność i utrzymanie kluczowej pozycji w Europie wymagają jednak dostosowania się do zaostrzających się regulacji unijnych, które mają na celu obniżenie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń z transportu drogowego. Zdaniem Piotra Ziółkowskiego, koordynatora komitetu PSNM ds. logistyki i transportu:

„Polska, mimo wiodącej roli w przewozach drogowych w Europie, wciąż nie rozpoczęła z odpowiednim tempem transformacji ciężarowej floty na zeroemisyjną. Obecnie na polskich drogach jeździ zaledwie około 100 elektrycznych pojazdów ciężarowych (eHDV). Wdrożenie wyczekiwanych programów wsparcia stanowić będzie istotny krok w stronę utrzymania status quo w sektorze i rozwijania konkurencyjności na rynku europejskim.”

Dostępność infrastruktury do ładowania to jeden z kluczowych czynników hamujących rozwój elektrycznych ciężarówek w Polsce. Dzięki dofinansowaniu w ramach nowego programu TEN-T przedsiębiorstwa będą miały szansę rozwinąć potencjał zeroemisyjnych przewozów, a tym samym sprostać rosnącym wymaganiom unijnym i klientów w zakresie dekarbonizacji łańcuchów dostaw.

Terminy i dalsze kroki

Choć pozytywna decyzja EBI w sprawie programu zapadła już w 2024 r., szacuje się, że nabór wniosków ruszy w pierwszej połowie 2025 r., a inwestycje będą mogły być realizowane do końca 2029 r. Dofinansowanie przyznawane będzie w trybie konkursowym – z uwzględnieniem kryteriów dostępu i kryteriów punktowych, o których mowa wyżej.

Warto już teraz rozpocząć przygotowania:

• Wybrać potencjalne lokalizacje pod stacje ładowania,
• Określić docelową moc ładowarek,
• Zaplanować terminy realizacji, by uzyskać jak najwyższą punktację,
• Przygotować się do warunków formalnych, w tym do spełnienia wymagań w zakresie przyłącza energetycznego.
• Podsumowanie

Podsumowując, program  „Wsparcie budowy i/lub rozbudowy ogólnodostępnych stacji ładowania dla transportu ciężkiego TEN-T” to jeden z najbardziej wyczekiwanych elementów kompleksowej transformacji polskiego sektora transportu drogowego. Dzięki budżetowi w wysokości 2 mld zł przedsiębiorcy zyskają realną szansę na rozwój nowoczesnej infrastruktury ładowania, co w dalszej perspektywie przełoży się na zwiększenie udziału pojazdów zeroemisyjnych w krajowej i międzynarodowej flocie ciężarowej.

W kontekście rosnących wymagań UE dotyczących redukcji emisji, rozbudowa stacji ładowania pozwoli firmom transportowym:

• Utrzymać konkurencyjność na rynkach unijnych,
• Usprawnić dekarbonizację łańcucha dostaw,
• Przyczynić się do poprawy jakości powietrza i ochrony klimatu.

Oczekuje się, że wraz z rozwojem infrastruktury i spadkiem kosztów eksploatacji pojazdów elektrycznych, coraz więcej firm transportowych zacznie inwestować w pojazdy zeroemisyjne – tworząc nowy impuls rozwojowy dla całej branży TSL w Polsce.